Odplastikowanie – mniej tworzyw sztucznych na zawsze

Nowa Ashoka Fellow Agustina Besada wyjaśnia, jak zmienić nasz stosunek do plastiku.

Wywiad pod redakcją Celii Sanchez Valladares i Kristiny Humphreys

Od dziecka Agustina Besada była zaintrygowana rzeczami, które ludzie wyrzucają i ich niedostrzeganą wartością. Agustina dorastała w południowej Argentynie, gdzie budowała swoją wrażliwość na kwestie społeczne i środowiskowe. Jednak dopiero gdy pracowała w centrum recyklingu w Brooklynie, w Nowym Jorku, dowiedziała się o złożoności recyklingu.

Otoczona codziennie górami plastiku, Agustina zastanawiała się nad losem pechowych przedmiotów, które nie trafiają do centrum recyklingu. To doprowadziło ją do założenia Unplastify, przedsiębiorstwa społecznego z siedzibą w Buenos Aires, zaangażowanego w rozwój rozwiązań zmniejszających zanieczyszczenia plastikiem.  

Aby zrozumieć prawdziwe wymiary problemu wszechobecnego plastiku, w 2018 roku Agustina wyruszyła w sześciomiesięczną wyprawę żaglówką. Dwukrotnie przepłynęła Atlantyk (północny i południowy), zbierając po drodze próbki plastiku i przeprowadzając wywiady z ekspertami. Dziś Agustina i jej zespół rozszerzają swoją pracę, tworząc "Unplastify Challenges" dla szkół, firm i instytucji, aby inspirować, wzmacniać i zachęcać młodych changemakerów i młode changemakerki do „odplastikowania” ich społeczności.

Ashoka: Unplastify skupia się na edukowaniu ludzi i organizacji na temat niebezpieczeństw związanych z plastikiem oraz sposobach jego zastąpienia. Co umożliwiło Wam osiągnięcie szerokiego zasięgu i wpływu na zmianę w instytucjach?

Agustina Besada: Osiągnęliśmy ten wpływ Unplastify dzięki temu, że zachęcamy ludzi w organizacjach i firmach do podjęcia działań. To brzmi bardzo prosto. Tymczasem instytucje zazwyczaj stosują działania odgórne lub sprowadzają zewnętrznych ekspertów do wprowadzania zmian, zamiast angażować i wzmacniać pracowników. My zaś, zamiast mówić ludziom, co mają robić, namawiamy ich, by byli częścią rozwiązań.

Aby ocenić wpływ, koncentrujemy się na tym, ile plastiku oszczędzamy i do ilu osób docieramy. Dla nas świadomość nie jest celem końcowym. Jest nim zmiana systemowa.

Ashoka: Czy możesz wyjaśnić, w jaki sposób Unplastify wpłynęło na szkoły, firmy i politykę publiczną?  

Agustina Besada: Prowadzimy program szkolny, w którym zachęcamy 15- i 16-letnich uczniów i uczennice do projektowania - i wdrażania - strategii pozbycia się plastiku z ich społeczności, szkół, dzielnic i rodzin. W każdej inicjatywie mierzymy ilość zaoszczędzonego plastiku, jak również liczbę osób, do których docieramy.  

Jeśli chodzi o firmy, z którymi współpracujemy, nasza metodologia pozwala nam zmierzyć ich ślad plastikowy – zmierzyć ilość plastiku, którą wykorzystują w swoich wewnętrznych operacjach, linii produktów, a nawet w całej firmie. Diagnoza ta pomaga nam określić, na czym należy skupić uwagę podczas współtworzenia strategii redukcji ilości tworzyw sztucznych. Następnie rozpowszechniamy informacje o ilości zaoszczędzonego plastiku, aby przekazać wpływ na społeczność pracowników i klientów.

W przypadku polityk publicznych mierzymy, jaki wpływ może mieć konkretna regulacja i w porównaniu z nią istniejące alternatywy. Te informacje pomagają nam zaprojektować skuteczne procesy partycypacyjne, które wprowadzają długoterminowe zmiany.

Ashoka: Jakie są wasze plany na przyszłe badania?

Agustina Besada: Skupiamy się na znalezieniu i rozpowszechnianiu najbardziej aktualnych informacji na temat zanieczyszczenia plastikiem i jego skutków. Chcemy dogłębnie zbadać, jak nadmierne używanie plastiku szkodzi naszemu zdrowiu i środowisku oraz jak przepisy mogą wpłynąć na ilość odpadów i zanieczyszczeń, które generujemy. Tworzymy również najbardziej aktualną mapę wszystkich głównych graczy pracujących na rzecz zapobiegania zanieczyszczeniu plastikiem.

Ashoka: A jakie są wasze przyszłe cele?

Agustina Besada: Na arenie edukacyjnej chcemy być wiodącym programem dla szkół zajmujących się zanieczyszczeniem plastikiem. Budujemy sieć ponad 500 szkół w Ameryce Łacińskiej i rozszerzamy ją na inne regiony. W sektorze korporacyjnym, pozycjonujemy się jako najbardziej szanowany podmiot mierzący ślad plastikowy i pracujemy nad tym, aby zniwelować zużycie ponad 10 000 ton plastiku. A jeśli chodzi o politykę publiczną, pracujemy nad stworzeniem największego sojuszu aktywistów, aktywistek, ustawodawców i organizacji współpracujących na rzecz świadomych regulacji, które ograniczają ilość plastiku.

Ashoka: Co najbardziej Cię zaskoczyło w trakcie tworzenia inicjatywy?

Agustina Besada: Niesamowity zespół, który stworzyłyśmy razem z moją partnerką Rocío. Tworzą go utalentowani, współpracujący i dążący do celu ludzie z różnych dziedzin. Obecnie mamy w zespole 21 osób. Każdego dnia jestem zdumiona tym, jak inicjatywa się rozrosła i do jakiego stopnia są wdrożone nasze pomysły.

Ashoka: Co będzie dalej?

Agustina Besada: Dzięki stypendium, dzięki wsparciu Ashoki i programu zmiany systemowej IKEA Social Entrepreneurship, będziemy kontynuować rozwój Unplastify, wzmacniając zespół, usprawniając procesy i rozszerzając nasz zasięg i wpływ. Ten wysiłek włożony w budowanie potencjału pozwoli nam również na trwałe zwiększenie puli odbiorców naszej metodologii i zbudowanie solidniejszych podstaw organziacyjnych.

Ashoka: Jakie są kluczowe wnioski z systemowych procesów redukcji użycia plastiku, które chciałybyście, aby ludzie poznali, aby stworzyć nową relację z plastikiem?

Agustina Besada: Są trzy rzeczy, które są kluczowe dla zrozumienia naszego przesłania: Po pierwsze, zapobieganie jest lepsze niż recykling. Unplastify zajmuje się problemem u jego podstaw. Zamiast czekać do końca cyklu, kiedy musimy poradzić sobie z plastikowymi odpadami, które stworzyliśmy, staramy się zapobiegać powstawaniu odpadów w pierwszej kolejności.

Po drugie, nie chodzi o świadomość; chodzi o działanie. Czasami świadomość wydaje się celem końcowym, ale powinna być tylko pierwszym krokiem i musimy szybko przekształcić tę świadomość w konkretne działanie, jeśli chcemy coś zmienić.

Po trzecie, potrzebujemy zmian systemowych ponad działaniami indywidualnymi. Nie możemy czekać, aż wszystkie jednostki będą miały "moment aha".