Wyjść poza skalę organizacji: Fundación Escuela Nueva

Badania przeprowadzone na podstawie rozmów z przedsiębiorcami i przedsiębiorczyniami społecznymi z sieci Schwab Foundation pokazały, że praktycy najlepiej uczą się od innych praktyków. Celem tych lekcji było zaprezentowanie konkretnych życiowych wniosków dotyczących zmian systemowych na przykładzie przedsiębiorców i przedsiębiorczyń społecznych zmagających się z pytaniem, jak rozszerzyć wpływ swoich działań poza zasięg własnych organizacji. Mamy nadzieję, że te lekcje i postawione podczas nich pytania staną się punktem wyjścia dla czytelników i czytelniczek, ich zespołów przywódczych, zarządów i partnerów i partnerek w zakresie finansowania.

Poniżej studium przypadku Fundación Escuela Nueva, która stworzyła, a następnie wdraża nowy model edukacji. Chociaż głównym obszarem działań fundacji jest system edukacji, warto przyjrzeć się bliżej jak jej działania wpływają także na wiele innych systemów.

Czytanie zajmuje średnio

minut

Wstęp

Fundación Escuela Nueva (FEN), kolumbijska organizacja pozarządowa, promuje i wdraża model edukacyjny Escuela Nueva, który zmienia konwencjonalne szkoły, stawiając dzieci w centrum procesu uczenia się, a nauczycieli i nauczycielki w nowej roli facylitatorów i facylitatorek. Model (nazwa oznacza Nową Szkołę) powstał w połowie lat 70. XX w., by poprawić jakość wiejskich szkół publicznych w Kolumbii, w których wiele klas uczy się w jednej sali. Drobiazgowa ewaluacja pokazała, że model poprawia wyniki dzieci w nauce: osiągają lepsze rezultaty w testach z matematyki, języka, a także tych sprawdzających zachowania społeczno-obywatelskie i samoocenę.

W latach 80. model Escuela Nueva przyjęto jako oficjalną politykę w Kolumbii. Objął 20 000 szkół i prawie dwie trzecie dzieci uczących się w szkołach wiejskich. Od tamtej pory odtworzyły go ministerstwa edukacji w 18 krajach, tak że dociera do ok. 5 milionów dzieci na całym świecie. FEN zaadaptował też model do innych kontekstów, m.in. szkół miejskich (Escuela Activa Urbana) i nauczania dzieci i młodzieży nieuczących się w szkole.

Kontekst

Vicky Colbert z dwójką współzałożycieli stworzyli model Escuela Nueva w połowie lat 70. XX wieku w Kolumbii w celu poprawy jakości i znaczenia edukacji w wiejskich szkołach o ograniczonych zasobach. Model miał zmienić dynamikę w klasie: nauczyciele i nauczycielki obsadzeni_dzone w roli facylitatorów i facylitatorek asystują dzieciom, które „uczą się uczenia” we własnym tempie. Na przełomie lat 70. i 80. wdrażano go w wiejskich szkołach w całym kraju w ramach oficjalnej polityki. W 1989 r. Bank Światowy nazwał model Escuela Nueva jedną z trzech najwybitniejszych reform w krajach rozwijających się, mających wpływ na krajową politykę. W 1998 r. wiejskie szkoły w Kolumbii osiągały lepsze wyniki niż miejskie, z wyjątkiem szkół w megamiastach.

Kolumbijski rząd wprowadził jednak politykę decentralizacji, która okazała się szkodliwa dla rozwijania Escueli Nuevy. Kiedy odpowiedzialność za edukację przekazano departamentom regionalnym i samorządom lokalnym, kontrolowanie jakości modelu i dalsze wsparcie w stosowaniu go w szkołach stało się trudne. W 1987 r. Colbert odeszła ze stanowiska wiceministra edukacji i założyła FEN jako niezależną organizację non-profit, żeby ocalić model i dalej go propagować. Od tamtej pory FEN zapewnia wsparcie merytoryczne rządom, organizacjom pozarządowym i instytucjom rozwojowym, by wpływać na wprowadzanie modelu i jego jakość w Kolumbii i na świecie.

Jak działa FEN

FEN działa na kilka różnych sposobów, by promować, adaptować i zachować model Escueli Nuevy w Kolumbii i poza nią. Przez lata rozszerzała swoje działania, które dziś obejmują następujące aspekty:

Pomoc merytoryczna: główną rolą FEN jest zapewnienie pomocy i wsparcia merytorycznego rządom, partnerom i partnerkom chcącym wdrażać model Escueli Nuevy. Co istotne, pomoc merytoryczna jest dostarczana w pakiecie obejmującym: opracowanie i dystrybucję przewodników edukacyjnych, zapewnienie szkoleń dla nauczycieli, ciągłą ewaluacje i wsparcie.
Łączenie społeczności: FEN buduje także społeczność wokół partnerów i partnerek wprowadzających model Escuela Nueva, by mogli_ły potem uczyć się wzajemnie i wspierać dalsze wdrażanie i adaptowanie modelu. Sztandarowym wydarzeniem FEN budującym społeczność jest światowy kongres, na którym co trzy lata spotykają się praktycy, decydenci i decydentki polityczni_e z całego świata, by uczyć się od siebie i promować ten model.
Badania i ewaluacja: FEN promuje także ewaluację modelu Escuela Nueva przez partnerstwo z instytucjami akademickimi i badawczymi. Ostatnio fundacja zaczęła opracowywać standaryzowane oceny i wskaźniki, by zrozumieć, jak program jest stosowany na świecie i jakie przynosi efekty.

Podejście systemowe

Kiedy Colbert wraz ze współzałożycielami projektowali model Escuela Nueva, zadali sobie wiele trudu, żeby nadawał się on pod względem technicznym, politycznym i finansowym do przyjęcia przez rząd. Od strony merytorycznej opracowali gotowe przewodniki edukacyjne dla nauczycieli i nauczycielek, by pracownicy i pracownice w wiejskich szkołach nie musieli_ały przygotowywać dodatkowych konspektów lekcji i materiałów.

Szkolenia dla nauczycieli i nauczycielek pomyślane były tak, by naśladowały zastosowany w programie styl uczenia się z uczniami w centrum: nauczyciele i nauczycielki mieli_miały się szkolić przez działanie, uczyć się modelu przez doświadczanie go. Od strony politycznej Colbert z zespołem budowali porozumienie co do poszczególnych elementów modelu, a zwłaszcza byli w ścisłym kontakcie z nauczycielskimi związkami zawodowymi, by rozwiać obawy, że Escuela Nueva mogłaby umocnić braki kadrowe w szkołach. W aspekcie finansowym model został zaprojektowany jako jak najbardziej oszczędny, powstały materiały do wielokrotnego wykorzystania i zwrócono uwagę na niewielkie wymogi kapitałowe potrzebne do jego wdrażania.

Model Escuela Nueva jest elastyczny. Dzięki szkoleniom i mikrocentrom, tworzonym by umożliwić ciągłe wzajemne wsparcie nauczycieli i nauczycielek, to właśnie oni_e stają się agentami i agentkami zmiany w szkołach, przyjmując koncepcję pomagania dzieciom w nauce zamiast odgórnego nią kierowania. Ponadto uczniowie i uczennice angażują się w prowadzenie szkół poprzez demokratyczne wybieranie samorządu uczniowskiego, który odgrywa czynną rolę w tworzeniu szkolnej wspólnoty i etosu. Rodzice i członkowie społeczności związują się ze szkołą przez udział w formalnych i nieformalnych działaniach edukacyjnych, a także świadczenie ochotniczych prac na rzecz szkoły.

FEN jest odbiciem filozofii Colbert, która stawia na tworzenie zmian systemowych przez współpracę z rządem. W 1987 r. dostrzegła trudności we wdrażaniu i utrzymywaniu modelu Escuela Nueva przez decentralizujący się rząd i dlatego zdecydowała się założyć FEN jako niezależną organizację non-profit, służącą Kolumbii i innym krajom wprowadzającym ten model edukacyjny. Colbert była przekonana, że stworzenie takiej organizacji w celu zachowania integralności modelu pomoże utrzymać jego wpływ i kontynuować proces wdrażania go i ulepszania, a także adaptowania do nowych kontekstów i populacji.

Escuela Nueva i FEN razem reprezentują ideę mówiącą, że innowacje są znacznie odporniejsze i trwalsze, jeśli odpowiadają na różnorodność i złożoność społeczności, w których są wprowadzane. Colbert uważa, że usługi publiczne, takie jak edukacja, można świadczyć efektywniej, jeśli biorący w nich udział aktorzy i aktorki – w tym przypadku dzieci, nauczyciele i nauczycielki oraz rodzice – wyznają wspólne wartości i zasady, ale też mogą je elastycznie dopasowywać do potrzeb swojej społeczności. Także rządy państw mogą lepiej utrwalać innowacje, jeśli współdziałają z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, reprezentującymi interesy społeczności.

Najważniejsze wnioski

Modele systemowe powinny ustalać wartości i zasady, ale jednocześnie zachowywać elastyczność

Model Escuela Nueva przetrwał w Kolumbii przez ponad 40 lat, zachowując podstawowe zasady wypracowane w połowie lat 70. Colbert z dwójką pozostałych autorów programu współpracowała z wiejskimi nauczycielami i nauczycielkami, by mieć pewność, że model ten będzie można łatwo i opłacalnie wdrożyć za ograniczone środki rządowe. Przez ponad dekadę pracowała też w Ministerstwie Edukacji, zyskując polityczne poparcie, by wprowadzanie Escueli Nuevy stało się polityką państwa. Co istotne, model ten opiera się na koncepcji partycypacji społecznej. Zakłada aktywny udział kluczowych interesariuszy i interesariuszek – nauczycieli i nauczycielek, dzieci i rodziców – we wdrażaniu modelu w swojej szkole, z dużą dozą elastyczności, przystosowując go do kontekstu każdej placówki.

Organizacje non-profit mają do odegrania rolę w utrwalaniu innowacji sektora publicznego

Jako strażniczka modelu Escuela Nueva, FEN pilnuje jakości jego wdrażania, jednocześnie promując go na świecie. Z pracy na stanowisku wiceministra Colbert wyniosła przekonanie, że rządy, chociaż zapewniają dostęp do skali systemowej, nie są w stanie utrzymać innowacji z powodu stale zmieniających się priorytetów i dużej rotacji kadr. Dlatego jej zdaniem organizacje non-profit mogą pełnić funkcję partnerów rządu, by podtrzymywać innowacje oraz współpracować ze społecznościami lokalnymi oraz fundatorami i fundatorkami w roli doradców i doradczyń, a także promotorów i promotorek.

Pytania dla przedsiębiorców i przedsiębiorczyń społecznych

Jakie są podstawowe wartości i zasady Twojego modelu, produktu lub usługi? Czy klienci i klientki oraz/lub społeczności z którymi współpracujesz podzielają i propagują te wartości i zasady?
Jak możesz uelastycznić swój model, tak by zachował podstawowe wartości i zasady, ale odpowiadał na złożone i różnorodne potrzeby społeczności?
Jeśli działasz lub zamierzasz działać za pośrednictwem rządu, jak możesz przygotować swój model pod względem merytorycznym, politycznym i finansowym do przyjęcia przez rząd?

Jeśli innowacje w instytucjach publicznych mają się utrzymać, powinny opierać się na kluczowych interesariuszach i interesariuszkach, warto, by były w nie zaangażowane niepaństwowe podmioty. To oznacza, że innowacja jest własnością tych, którzy muszą się zmienić, a sektor prywatny i społeczeństwa obywatelskiego wspierają jakość, ewolucję i trwałość innowacji”

Vicky Colbert, założycielka i dyrektorka wykonawcza

Escuela Nueva Foundation

Artykuł pochodzi z raportu Fundacji Schwab „Wyjść poza skalę organizacji: jak przedsiębiorcy i przedsiębiorczynie społeczni_e tworzą zmiany systemowe”. Oryginalny tekst raportu w języku angielskim znajdziesz tutaj.